Przepustnice międzykołnierzowe

Głównym zadaniem przepustnic jest regulacja oraz odcinanie przepływu danej substancji. Z tego względu znajdują zastosowanie w rurociągach. Przepustnica jest niezbędna w każdym systemie, który filtruje wodę pitną lub morską, ścieki lub płyny przemysłowe. Najpopularniejszym rodzajem tego elementu są przepustnice międzykołnierzowe, choć występuje ich wiele więcej. 

Zawory motylkowe – czy różnią się od przepustnic?

Zawór motylkowy to ten sam element konstrukcji rurociągu, co przepustnica. Zawór motylkowy to nazwa, która pochodzi od charakterystycznej budowy zaworu. Wszystkie elementy tworzące ten element umieszczone są w korpusie cylindrycznym – jego zastosowanie umożliwia pracę mechanizmu. Wielkość cylindra określa średnicę zaworu, na którą należy zwrócić szczególną uwagę przed zakupem urządzenia. Wewnątrz korpusu mieści się dysk – to właśnie on odpowiedzialny jest za odcinanie dopływu płynów oraz połączony z nim wał. Z jednej strony wał jest połączony z łożyskiem, natomiast drugiej z siłownikiem lub układem sterującym, który umożliwia kierowanie całym zaworem. W miejscu siłownika często stosowany jest też mechanizm ręczny. W przypadku dużych zaworów motylkowych najczęściej przybiera postać przekładni ślimakowej.

Elementy zaworu tworzą charakterystyczny kształt, przypominający nieco motyla, stąd pochodzenie potocznej nazwy. Jest powszechnie używana – w sklepach można często znaleźć przepustnice opisane właśnie jako zawory motylkowe. 

Dysk obraca się na wale wokół własnej osi. W celu zablokowania przepływu płynów wystarczy, że zostanie on ustawiony w pozycji prostopadłej do przepływającej cieczy. Ten prosty mechanizm całkowicie wstrzymuje możliwość przemieszczania się płynów. Natomiast pełne otwarcie zaworu ma miejsce przy obrocie o dziewięćdziesiąt stopni względem rury. Mechanizm zaworu motylkowego z tego względu jest często nazywany też zaworem klapowym, ponieważ to dzięki klapie możliwe jest sterowanie przepływem płynów.

Przepustnica – jak wybrać najlepiej dopasowaną do naszych potrzeb? 

Zawory motylkowe, czyli przepustnice, różnią się od siebie pod względem konstrukcyjnym. Sama budowa i mechanizm działania zaworów we wszystkich przypadkach jest taka sama, jednak różnice widać w sposobie połączenia zaworów z rurą. Z tego względu występują pewne ich rodzaje, takie jak: 

 

  • przepustnica kołnierzowa, która jest mocowana do rury za pomocą kołnierzy,
  • przepustnica międzykołnierzowa pierścieniowa typu WAFER, mocowana pomiędzy dwoma kołnierzami,
  • przepustnica międzykołnierzowa z uszami, którą mocuje się za pomocą śrub, a nie kołnierzy. Zawór jest wyposażony w uszy z gwintem, które umożliwiają przymocowanie zaworu do kołnierzy rur za pomocą śrub oddzielnych dla każdego z kołnierzy. Ten typ przepustnicy nazywa się LUG. 

Przepustnice dzielimy również ze względu na położenie dysku. Pomimo niewielkich różnic konstrukcyjnych, w przypadku przeniesienia miejsca dysku, zasada działania przepustnicy jest niezmienna. Natomiast położenie dysku jest zmieniane w niektórych modelach zaworów w celu uzyskania jeszcze większej szczelności mechanizmu oraz doprowadzenia do ich niezawodności. Najczęściej spotykane są jednak opisane wcześniej konstrukcje centryczne – wał przechodzi prosto przez środek dysku. Inne rozwiązania to:

  • konstrukcja podwójnie mimośrodkowa, w której wał jest przesunięty – znajduje się za dyskiem, a dodatkowo nie jest w miejscu średnicy dysku, a jego cięciwy. To oznacza, że położenie wału w porównaniu z konstrukcją centryczną zostaje przesunięte na dwóch płaszczyznach. Zarówno względem przekroju rury, jak i względem kierunku przepływu cieczy,
  • konstrukcja potrójnie mimośrodkowa, w której wał jest przesunięty nie tylko względem kierunku przepływu płynów oraz przekroju rury, lecz także względem osi ścięcia dysku. To oznacza, że przesunięta jest oś powierzchni uszczelnienia. 

Przy wyborze najlepszej przepustnicy powinniśmy skupić się przede wszystkim na parametrach, takich jak średnica, jaką dysponuje zawór klapowy oraz materiale, z którego wykonano dysk i jego uszczelnienia. W tym kontekście warto zwrócić uwagę na to, jaki jest rodzaj i ciśnienie cieczy bądź gazu, które będą miały przechodzić przez dany zawór motylkowy. Ważnym aspektem przy wyborze jest również temperatura pracy. Inny zawór klapowy stosuje się w układach wodociągowych pracujących przy zimnej wodzie, a inny – w układach, przez które przepływa rozgrzany olej napędowy. W trakcie poszukiwań najlepszego zaworu, dopasowanego do potrzeb konkretnego systemu rurociągowego, dobrze jest także wziąć pod uwagę jakość uszczelek. Ten element zaworów najszybciej ulega zniszczeniu, co może prowadzić do jego nieszczelności, zwłaszcza przy częstych cyklach pracy. Z tego względu poleca się modele, w których możliwa jest wymiana uszczelki dysku. Dzięki temu mechanizm może spełniać swoją funkcję we właściwy sposób przez dłuższy czas. 

Zawór motylkowy – gdzie jest stosowany? Wady i zalety zaworów motylkowych.

Przepustnica jest mechanizmem, którego zastosowanie ma bardzo liczne zalety. Przede wszystkim, zawory motylkowe cechują się lekką konstrukcją i prostotą montażu. Dzięki dostępności na rynku kilku opcji, którymi są przepustnice kołnierzowe, przepustnice międzykołnierzowe pierścieniowe i przepustnice międzykołnierzowe mocowane śrubami, można dostosować najlepsze zawory do potrzeb konkretnego systemu rurociągowego. Co ważne, mechanizm tych zaworów jest bardzo prosty, a co za tym idzie – z reguły bezawaryjny. Lekka i solidna konstrukcja oraz bezawaryjność sprawiają, że ten element konstrukcyjny nie generuje dużych kosztów związanych z transportem, montażem i eksploatacją przepustnic. 

Kolejną zaletą tego typu rozwiązań jest ich uniwersalność. Zawór motylkowy międzykołnierzowy można zastosować nawet na bardzo krótkich odcinkach rur. Tego typu elementy stosowane są zarówno w systemach rurociągowych poziomych, jak i pionowych oraz skośnych. Uniwersalność przepustnic wynika również z faktu, że doskonale radzą sobie z szerokim spektrum temperatur i ciśnień cieczy. Z tego względu mogą być montowane w różnego typu systemach, zarówno tych przewodzących wodę, jak i oleje napędowe, czy ścieki. Dzięki tej wszechstronności przepustnice mogą być stosowane w wielu gałęziach przemysłu, między innymi w przemyśle paliwowym, hutniczym, budowlanym, chemicznym oraz spożywczym. 

Zawory motylkowe można znaleźć przede wszystkim w instalacjach grzewczych, pneumatycznych i wodnokanalizacyjnych. Tak szerokie zastosowanie mechanizmów w typie zaworów motylkowych jest możliwe dzięki temu, że są one produkowane w wielu rozmiarach. Możemy spotkać się z niewielkimi przepustnicami stosowanymi w wąskich rurach, jak i przemysłowymi zaworami motylkowymi wykorzystywanymi w systemach rurociągowych cechujących się rurami o dużym przekroju. 

Powodem tak szerokiego zastosowania tego typu mechanizmów w przemyśle, jest również fakt generowania niskiego spadku ciśnień podczas odcinania możliwości przepływu. Zawór klapowy nie wytwarza dużej zmiany ciśnień, co jest zaletą w odniesieniu do większości płynów. Jednak ten stan rzeczy może mieć też negatywne skutki. Przepustnice międzykołnierzowe i kołnierzowe mogą nieść za sobą ryzyko wystąpienia kawitacji, czyli gwałtownej przemiany cieczy w gaz pod wpływem zbyt niskiego ciśnienia. Praca zaworu klapowego w warunkach spowodowanych przez kawitację może spowodować problemy ze szczelnością zaworu, a w efekcie – awarii systemu rurociągowego.

Równie niebezpiecznym dla systemów rurociągowych procesem jest możliwość wystąpienia przepływu dławionego. Tą nazwą określamy zjawisko, które polega na tym, że siła obecna w mechanizmie zostaje zużyta na pokonanie siły tarcia. Z tego względu warto kontrolować wartości przepływu oraz spadki ciśnienia generowane przez pracę zaworu klapowego. Dzięki temu można zareagować odpowiednio szybko na negatywne skutki procesu kawitacji lub przepływu dławionego. Nie trzeba się jednak obawiać stosowania tego typu zaworów. Z uwagi na swoją specyfikę, zawory motylkowe bardzo dobrze sprawdzają się do pracy w systemach, w których mają miejsce znaczące różnice ciśnień oraz natężeń przepływu.

Warto zauważyć, że klapa zwrotna międzykołnierzowa, czyli dysk zastosowany w przepustnicach międzykołnierzowych, jest podatna na zaburzenia przepływu cieczy bądź gazu, który ma ograniczać. Turbulencje płynu mogą być źródłem występowania nieprawidłowości w pracy klapy zwrotnej międzykołnierzowej. Z tego względu nie powinno się montować zaworu motylkowego w odległości zbyt bliskiej pompie lub innego źródła drgań, na które powinniśmy uważać.

Do innych wad przepustnic należy problem z czyszczeniem rury, na której umieszczony jest dysk. Ze względu na konstrukcję zaworu motylkowego, usuwanie zanieczyszczeń z tego elementu nie jest łatwe. Co więcej, w przypadku przepustnic o małym rozmiarze jest to niemal niemożliwe. 

Pomimo tych niedogodności, przepustnice międzykołnierzowe są uważane za jedne z najlepszych zaworów dostępnych na rynku. Ich popularność wynika przede wszystkim z tego, że są uniwersalne, proste w montażu i lekkie. 

Przepustnice pneumatyczne – jak wybrać najlepszą?

Przepustnice pneumatyczne są jedną z możliwych opcji przy wyborze przepustnicy. W tym wypadku podział dotyczy napędu. Wyróżniamy przepustnice elektryczne i przepustnice pneumatyczne. Pierwszy rodzaj dobiera się w przypadku zastosowania siłownika elektrycznego, natomiast te drugi – kiedy należy wybrać przepustnicę do siłownika pneumatycznego.

Dziś bardzo powszechne są wciąż siłowniki pneumatyczne, jednak w kolejnych latach coraz częściej można spodziewać się zastosowania siłowników elektrycznych. Jest to spowodowane tym, że siłowniki pneumatyczne nie są oszczędne. Ich działanie opiera się na wytwarzaniu oraz przesyłaniu sprężonego powietrza. Ten proces wymaga dużego nakładu energii. Z tego względu w przemyśle coraz częściej przechodzi się na zastosowanie bardziej ekologicznych i ekonomicznych siłowników elektrycznych. Jeśli zamierzamy zdecydować się na zastosowanie tego typu mechanizmu, przed zakupem należy zwrócić szczególną uwagę na rodzaj napięcia, którym zasilane ma być urządzenie oraz indywidualną specyfikację osprzętu napędu. 

Natomiast decydując się na najpopularniejszą obecnie formę przepustnicy pneumatycznej, należy sprawdzić inne elementy specyfikacji technicznej mechanizmu. Przed dokonaniem wyboru najlepszej przepustnicy pneumatycznej warto sprawdzić kilka ważnych aspektów działania tego elementu, takich jak ciśnienie zasilania tego elementu, zakres sprężyn i tryb pracy siłownika. Ważne jest również dobranie odpowiedniej przepustnicy do wielkości siłownika, która z kolei zależna jest od rodzaju płynu bądź gazu, który będzie prowadzony przez zawór, oraz typu i rozmiaru przepustnicy. Dzięki sprawdzeniu tego typu parametrów znacznie łatwiej można dobrać odpowiedni element do danego systemu rurociągowego. 

Co ciekawe, przepustnice pneumatyczne są często stosowane w układach wydechowych z uwagi na to, że pozwalają na kontrolowanie jego głośności. W takim przypadku mechanizm instaluje się za katalizatorem. 

Warto podkreślić, że przepustnice międzykołnierzowe są bardzo popularnym i dobrym rozwiązaniem, które wykorzystywane jest w roli zaworów odcinających przepływy cieczy lub innego medium. Potwierdza to szerokie rozpowszechnienie tego typu zaworów w przemyśle (między innymi chemicznym i hydraulicznym). Zawory motylkowe są doceniane przede wszystkim ze względu na swoją uniwersalność, wytrzymałość, niską wagę oraz nieskomplikowaną konstrukcję. Z racji tego, że są one częstym wyborem wielu fachowców, na rynku dostępny jest szeroki wybór wersji tego typu zaworów.

Przepustnica może być zarówno niewielkim elementem montowanym w wąskiej rurze, jak i dużym mechanizmem filtrującym ciecze na skalę przemysłową. Warto również zwrócić uwagę na różnice w montażu, które są źródłem podziału tych mechanizmów na przepustnice kołnierzowe, przepustnice międzykołnierzowe pierścieniowe i te z uszami, które montuje się za pomocą śrub. Możliwość wyboru różnych wariantów zwiększa uniwersalność tego typu mechanizmów.